رحم جایگزین

یکی از علل مهم ناباروری ناتوانی مادر (زوجه) در حمل و پرورش جنین در رحم است. جایگزینی رحم زمانی ضرورت می‌یابد که زوجین واجد همه عوامل دخیل در شکل‌گیری نطفه هستند ولی به دلیل فقدان رحم/ فقدان رحم سالم، امکان داشتن فرزند از آن‌ها سلب شده است. تکنولوژی لقاح خارج رحمی (IVF/ICS) این امکان را برای جنین زوج‌ها فراهم نموده است که جنین حاصل از لقاح تخمک مادر و اسپرم پدر متقاضی درمان با روش رحم جایگزین در آزمایشگاه جنین‌شناسی، در موقعیت مناسب به رحم شخص ثالث انتقال یابد. روش درمان رحم جایگزین ازنظر پزشکی، حقوقی و روانی- اجتماعی یک روش پیچیده است، که نیازمند بررسی‌های دقیق و تخصصی پزشکی، ارزیابی سلامت و ارزیابی‌های روانی زوجین صاحب جنین و بانوی صاحب رحم و پیگیری‌های قانونی جهت دستیابی به حداکثر موفقیت است.
بانوی صاحب رحم جایگزین (Surrogate Mother) بانویی است که مراحل باروری و نگهداری جنین یک زوج دیگر را در رحم خود (یعنی مراحل بارداری را) طی نموده، تا پس از اتمام بارداری و زایمان نوزاد را به زوجین صاحب گامت (پدر و مادر ژنتیکی) تحویل دهد.
آنچه پیش رو است، دستورالعمل تخصصی و مجموعه توصیه‌هایی است که به‌عنوان حداقل شاخص‌های ضروری در انتخاب، ارزیابی، پذیرش یا رد زوجین متقاضی درمان به رحم جایگزین و بانوی صاحب رحم تدوین‌شده است. این مجموعه دربردارنده توصیه‌های متخصصان رشته‎های زنان و زایمان، جنین‌شناسی، اندرولوژی و اورولوژی، پزشکی اجتماعی، بیماری‌های داخلی، غدد عفونی، ژنتیک، روان‌پزشکی، روانشناسی و حقوق است و برای تهیه آن افزون بر دانش و تجربه متخصصان  این مرکز و دستاوردهای ارزشمند درمان‌های ناباروری به دست آمده طی سال‌های اخیر، از آخرین راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌های موجود کشورهای امریکا، استرالیا، هلند، کانادا و همچنین سازمان جهانی بهداشت (WHO) نیز استفاده شده است.
بدیهی است در شرایطی که علاوه بر درمان با رحم جایگزین، لزوم دریافت تخمک اهدایی برای زوجین متقاضی درمان توسط متخصصان مربوط احراز شود، دستورالعمل ارزیابی سلامت در اهدای تخمک نیز لازم اجرا است. در این خصوص با عنایت به رژیم حقوقی و اجتماعی کشور به نظر می‌رسد که باید از انتخاب یک فرد جهت درمان هم‌زمان رحم جایگزین و اهدای تخمک به شخص واحد اجتناب شود.
با عنایت به موارد فوق‌الذکر و احتمال بروز سوءاستفاده از درمان با روش رحم جایگزین، توجه به ضرورت‌های درمانی استفاده از این روش و رعایت دستورالعمل حاضر لازم است.